St. Walburgiskerk Zutphen
Opdrachtgever
Stichting Oude Gelderse Kerken (SOGK), voorheen Protestantse Gemeente Zutphen
Locatie
Zutphen
St. Walburgiskerk Zutphen
In het midden van de jaren negentig werd duidelijk dat actie moest worden ondernomen om de torenromp in de toekomst te behouden. Er waren gebreken vastgesteld in de klokkenstoel en de houten bovenbouw van de toren. De betonwanden en kolommen waren op veel plaatsen losgescheurd van de buitenwanden en de betonvloeren leken erg fragiel. Diep uitgesleten voegen werden op veel plaatsen aangetroffen. Verder was er veel aangetast tufsteen in de gevels met uitgesleten voegen. Maar de grootste zorg bij de hele restauratie betrof het herstel van het natuursteen aan de buitenzijde van de toren.
Historie
Tussen 1225 en 1265 zijn de eerste drie verdiepingen van de toren gebouwd. In de veertiende eeuw werd de huidige klokkenzolder gerealiseerd en zijn voor het eerst zes klokken geplaatst. Door branden in respectievelijk 1446 en 1633 zijn klokken en spits gesneuveld. Van 1633 tot 1637 werd weer een barokke spits gebouwd. De gebroeders Hemony smelten voor die gelegenheid een aantal klokken om tot twee nieuwe klokken. Sindsdien hangen er vier klokken in de toren. Tussen 1920 en 1925 is de hele toren gerestaureerd. Twintig jaar later bliezen de Duitsers de trapopgang op om de Engelsen te beletten naar boven te komen.
In 1948 brandde de toren voor de laatste keer af. Bij deze torenbrand gingen alle houten onderdelen van de toren verloren. Direct na de brand werd begonnen met een betonconstructie binnen de overeind gebleven stenen torenromp. Deze constructie was niet alleen nodig om de vier wanden te stabiliseren, alle houten balken waren immers verdwenen, maar ook om in de toekomst nieuwe elementen te kunnen aanbrengen. Er moesten constructieve voorzieningen worden getroffen voor een nieuwe bovenbouw, en voor een nieuwe klokkenstoel met klokken.
Resultaat:
GAJ|VBW Architecten heeft het restauratieplan opgesteld en in 2004-2005 de uitvoering begeleid. Vanaf het moment dat de steiger er eenmaal stond was het pas goed mogelijk om alles in detail te onderzoeken en te inventariseren. Daarbij bleek dat met name de onvolkomenheden aan het natuursteenwerk nog veel groter waren dan vooraf kon worden bepaald. Niet alleen in het vlakke gevelwerk viel de conditie van het natuursteen tegen, ook in de tufstenen montants en de lijsten in de blindnissen werd erg slecht natuursteen aangetroffen. Handhaven bleek helaas niet verantwoord, er was te veel kritische scheurvorming.
De restauratie kreeg ook een aantal leuke verrassende ontwikkelingen. Zo werd besloten om een nestkast te plaatsen voor een slechtvalk. Al vele jaren kampte Zutphen met een overlast van zwervende duiven. De aanwezigheid van een slechtvalk zou preventief werken en de duiven aanmanen om elders domicilie te kiezen. Daarnaast werd besloten om het aantal klokken in de toren uit te breiden van vier naar zes. Hiervoor moest wel plaats gemaakt worden. De toren werd voorzien van een nieuwe klokkenstoel, die door de firma Eysbouts werd ontworpen.
GAJ|VBW Architecten verzorgd sinds de restauratie de onderhoudsplannen van de toren en begeleidt de uitvoering hiervan.